‘Heel belangrijk’, zei die meneer in de winkelstraat terwijl hij ongevraagd een flyer over de Europese verkiezingen in mijn handen drukte, ‘u moet weer stemmen’.  ‘Wat moet ik?’ vroeg ik verstoord. Maar hij sprak alweer iemand anders aan; een energieke jongedame die duidelijk beter op het onderwerp was voorbereid en het foldertje gretig in ontvangst nam.  

Later dacht ik, Europa, waar hebben ze het eigenlijk over? Om eerlijk te zijn, ik denk nooit over Europa; ja, als ik op vakantie ga. Wel heb ik ooit een opmerkelijk artikel gelezen over Europa voor dieren. Het ging erover, dat dieren zich vrij door Europa moeten kunnen bewegen, net als wij. Stel je een damhert voor, dat denkt: ‘nou dat gras hier in de Amsterdamse Waterleidingduinen ken ik nu wel, kom ik wandel eens naar de Zwitserse Alpen’. En ik zie hem gaan, via groenstroken, ecoducten, grenzeloos reizend door dalen en over heuvels, heerlijk… Ik vraag me alleen wel af of damherten daarop zitten te wachten.

Toch spreekt het idee mij aan, omdat het een bevrijdende en ruimte scheppende gedachte is. Zo’n inspirerend beeld geeft aan ‘Europa’ zin en betekenis; het verlegt grenzen en opent deuren. Europa gaat voor mij in ieder geval over ruimte, mogelijkheden, vrijheid en verlangen. Dat vormt de basis. 

Vanuit dat perspectief ben ik de discussies over Europa een beetje gaan volgen. Daarin ontdek ik echter weinig bevrijdende gedachten. Het gaat vooral over regels en procedures, over wetgeving, over noodzaak en moeten, over geld, over beloftes, over partijbelang en macht. Is dat het Europa waar ik naar moet verlangen?  Het verbaast mij niet dat het animo voor de verkiezingen bij de gemiddelde burger laag is. Het Europa van deze verkiezingen is wellicht een prachtig decorum en speelveld voor een enkeling met ambities, maar de meesten laat het koud, omdat het geschetste beeld van Europa mensen niet inspireert en niet bevrijdt.

Het hele circus rond die Europese verkiezingen doet mij denken aan het Eurovisiesongfestival, een jaarlijks hoogtepunt van slechte smaak en middelmatigheid (op Ilse en Waylon en een enkele uitzondering na). Je wil er eigenlijk niets mee te maken hebben, maar tot je verbazing blijf je toch voor de tv hangen en vergeet je in de verwarrende ervaring van het aanbod een andere zender te kiezen. Je had er natuurlijk veel verstandiger aan gedaan een keertje vroeg naar bed te gaan, of je vrienden te bezoeken (alhoewel, die kijken natuurlijk ook). Maar nee, je blijft kijken en je weet dan al dat het weer een hopeloze nacht wordt, omdat je die deuntjes niet uit je kop kunt krijgen. Je had er niet aan moeten beginnen. Je wist het. Maar je werd meegezogen, net als met die Europese verkiezingen. Er is geen ontkomen aan.

Wat houdt ons toch allemaal bezig? Zitten we elkaar met Europa voor de gek te houden? Is Europa slechts een zeurende gedachte die zich in ons hoofd heeft genesteld en aandacht vraagt, of gaat het echt ergens over?

En zo ja, met welk Europa gaan we dan verder? Met het geldverslindende Europa van de eeuwige beloftes, met het beklemmende Europa van de regels en procedures, of met het ruimte biedende Europa van de vrijheid?